Bouw zelf een wormenhotel met het DHZ Bouwpakket van Compostier

Samen bouwen we aan 'n groene, gezonde & duurzamere wereld!

De wormenhotels van Compostier hebben de afgelopen jaren laten zien dat je samen met jouw buren op een kleine ruimte in de stad de mooiste compost kunt maken van jouw eigen groenafval. Nu kun je ook samen zelf het wormenhotel bouwen met een DHZ bouwpakket wormenhotel van Compostier. 

Natuur in de stad.

Een wormenhotel is een thuis voor natuur in de stad. Binnenin het wormenhotel leeft een complex eco-systeem dat groente-, fruit- en tuinafval verteerd tot nieuwe levende bodem. Deze compost organismen zetten organisch afval om naar stoffen die weer als voeding dienen voor het bodemleven en de planten. 

Composteren in een wormenhotel is leuk, duurzaam en leerzaam. Wanneer je een wormenhotel gebruikt leer je meer over hoe de natuur omgaat met 'afval'. Afval bestaat namelijk niet voor de natuur. Alle reststoffen van processen in de natuur zijn weer een grondstof, bouwstof of voeding voor het leven.

Steeds meer mensen leven in steden. Steden zijn plaatsen waar weinig ruimte is voor de natuur. En om die reden raken steeds meer mensen vervreemd van de natuur. We worden zelfs een beetje bang voor de natuur en vinden veel dingen vies of eng. Wanneer we de natuur weer uitnodigen in ons midden, kunnen we leren dat we de natuur nodig hebben en dat zij ons helpt gezond te blijven. 

In een gezonde bodem leven enorm veel micro organismen. Zo ook in een gezond mensen lichaam. Deze micro organismen vervullen vele functies en zij zijn enorm belangrijk. Het gebruik van wormencompost uit het wormenhotel helpt de biodiversiteit in de bodem te vergroten en zo helpt deze de planten die groeien in de bodem. Wanneer wij ons eten laten groeien in een gezonde bodem, zal dat eten ons lichaam ook helpen gezond en weerbaar te zijn tegen aanvallen van buiten.

Schooltuin De Vink (Amsterdam Oost) bouwde haar eigen
Compostier dhz wormenhotel deze zomer en nam deze
vorige maand feestelijk in gebruik.
(Foto's schooltuin De Vink: Elles de Vries)

Doe het zelf!

Het afgelopen jaar hebben wij gewerkt aan het realiseren van het DHZ wormenhotel bouwpakket. Er zijn nu twee modellen beschikbaar die door groepen samen kunnen worden afgebouwd en kunnen worden gebruikt om de mooiste wormencompost te maken. 

De twee DHZ modellen (De WºRM21 en de WºRM41) zijn zo ontworpen dat zij met weinig gereedschap te maken zijn, ook als je niet een volleerd timmerman bent. Een beetje handigheid is wel vereist. In een paar dagen maak je samen met je buren of collega's jullie eigen wormenhotel. In de bouwhandleiding wordt stap voor stap getoond hoe de onderdelen te verbinden. En aan het einde leer je hoe het wormenhotel op te starten om zo snel jullie eigen wormencompost te maken. 

De WºRM21 is geschikt voor groepen tot 21 huishoudens en de WºRM41 is geschikt voor groepen tot 41 huishoudens. 

Deze groepen gingen je voor:

Wormenhotel aan de Marnixkade.

Buurtcompost groep van Remco de Waard; Remco was de eerste die zich waagde aan het bouwpakket. Dankzij zijn inzet hebben we kunnen leren wat er nog verbeterd diende te worden en staat er nu een wormenhotel op de Marnixkade op de damwand die werd aangelegd om de kade van de gracht te verstevigen. 

"Het bouwen van het dhz wormenhotel voor de Wackerstuin was best een puzzel,
maar dat heeft wel bijgedragen aan het maken van een hechte groep vrijwilligers
en de deelnemers voelen daardoor een grotere verbinding met het wormenhotel". 

De Wackerstuin; Eva en Stephan namen het initiatief om een eigen wormenhotel te bouwen voor de tuin achter de Wackersacademie in Amsterdam West. Met een team enthousiaste vrijwilligers bouwden zij in een weekend het speciaal aangepaste dhz wormenhotel voor de wackerstuin. 

Feestelijke opening met de jongens van de Natuurclub. 

Schooltuin De Vink; Martin Vlugt zette het wormenhotel in elkaar dat nu gebruikt wordt bij de schooltuin De Vink in het Frankendael park in Amsterdam Oost 

Florian Lutz met de eerste bouwhandleiding
voor een WºRM41 van Compostier.

De Gerrit Rietveld Academie; Florian Lutz nam het initiatief om een wormenhotel aan te vragen bij de kunst academie, om die samen met studenten te bouwen en bij de tuin te plaatsen. De kantine zal vanaf volgende leerjaar het wormenhotel gaan gebruiken om de het groenafval te composteren en zo de bodem van de tuin te voeden met eigen gemaakte wormencompost.

Het eerste voltooide model van de WºRM41
 in de houtwerkplaats van de Gerrit Rietveld Academie. 

Compostwormen in de Schooltuin

100 jaar Schooltuinen Amsterdam

Ter viering van het 100-jarig bestaan van de schooltuinen in Amsterdam heeft de Vink Schooltuin in het Frankendaelpark in Amsterdam Oost een wormenhotel van Compostier gekocht. Het team van de schooltuin wilde graag zelf het wormenhotel bouwen en om die reden werd voor het doe-het-zelf bouwpakket gekozen van Compostier. 

Het wormenhotel zou reeds in April geopend moeten worden aan het begin van het schooltuin-seizoen, maar helaas konden de basisschool kinderen dit jaar niet naar de schooltuin komen vanwege de maatregelen die zijn ingesteld vanwege het Corona virus. Van de week werd daarom het wormenhotel feestelijk in gebruik genomen door de kinderen van de natuurclub van die wordt georganiseerd door Dynamo kinderopvang. 

Natuur educatie. 

De schooltuinen spelen een belangrijke rol in het leren over de natuur voor de kinderen van de basisscholen in Amsterdam. Op de schooltuin leren de kinderen waar ons eten vandaan komt. Ze leren planten opkweken uit zaad en verzorgen een klein stukje moestuin. De opbrengst van de moestuin mogen de kinderen mee naar huis nemen. 

Om meer te kunnen vertellen over de bodem en het bodemleven in de natuur educatie lessen op de moestuin werd het wormenhotel bij de moestuinen geplaatst. De kinderen kunnen nu ook zelf zien wat er met de restjes fruit en groenafval gebeurd wanneer dit wordt gecomposteerd. 

De Vink Schooltuin in het Frankendael park in Amsterdam Oost met links (bij de ingang) het
nieuwe wormenhotel. 

De Wormenhotels van Amsterdam West

130 jaar oude Plataan op het
WG Terrein in Amsterdam West. 

4 nieuwe wormenhotels in Amsterdam West voor buurtcompost initiatieven. 

West Begroot.

In Amsterdam West wordt ieder jaar een budget beschikbaar gesteld voor bewoners initiatieven. Dit budget wordt verdeeld door de bewoners van West die hun stem uitbrengen op ingediende projecten. 

WºRM Basiq in de Lanseloetstraat in A'dam West. 

Zo werd ook het afgelopen jaar het plan ingediend door een bewoner om meer wormenhotels te plaatsen in Amsterdam West. Het plan kreeg genoeg stemmen en vervolgens werd Compostier gevraagd om 4 nieuwe wormenhotels te plaatsen op locaties waar bewoners al eerder aangegeven hadden een wormenhotel te willen gebruiken. 

De gemeente Amsterdam heeft zelf een wormenhotel laten ontwerpen naar aanleiding van het succes met de wormenhotels die Compostier eerder maakte voor de gemeente voor buurtcompost projecten. 

Ragna Horn (Projectleider Zelfbeheer/ Groen in de Buurt - Gemeente Amsterdam) verkoos de wormenhotels van Compostier over 'het gemeente model' omdat deze meer robuust zijn en praktischer in gebruik. En vandaag konden de eerste drie op hun nieuwe locatie geplaatst worden. 

Bewoners willen composteren

Er zijn steeds meer groepen inwoners van Amsterdam (en natuurlijk ook in andere steden in het land) die niet langer hun groenafval willen meegeven met het restafval. En zo groeit het enthousiasme voor de wormenhotels in de stad.

De staf van De Gibraltar Speeltuin
inspecteert het nieuwe wormenhotel. 

In een Compostier wormenhotel wordt een bodem aangebracht van koolstofrijkmateriaal, waarop reeds veel microben leven (houtsnippers en herfstbladeren). Deze bodem zorgt voor een goede start van het composteren.
De bodem neemt tevens het vocht op, dat vrij komt bij het composteren.

De groepen buurtcomposteerders leren in een workshop hoe ze het wormenhotel het beste kunnen gebruiken en worden aan de hand gevolgd. Tijdens de opstart fase gaat het ecosysteem door verschillende 'groei-momenten' heen, waarna de levende massa in het wormenhotel stabiel wordt.

Wanneer het wormenhotel goed gebruikt wordt kan er een grote hoeveelheid groenafval verwerkt worden tot rijke wormencompost.

Na een periode van 6 tot 8 maanden kan de eerste compost geoogst worden en verdeeld worden onder de buren, of gedeeld worden met een groen project in de buurt.

Wormenhotel en Rolstoelschommel bij speeltuin
De Gibraltar. 

WºRM11 bij het WG Terrein. 

Klein dorp in de stad

Sommige bewoners van het Willemina Gasthuis Terrein (WG Terrein) wonen reeds meer dan 30 jaar op deze unieke locatie in het drukke stadscentrum. Tussen de drukke Overtoom en de Kinkerstraat in ligt deze oase van rust. Met enkele bomen die over de honderd jaar oud zijn en een pleintje waar je even van de stilte kunt genieten. 

De bewoners wilden al langere tijd een wormenhotel en nu dankzij West Begroot kon een eerste wormenhotel geplaatst worden bij het oude ziekenhuis. 

De groep bewoners van het wg terrein beginnen met dit kleinere wormenhotel. Wanneer het project een succes is, wordt gekeken of er meer wormenhotels in dit kleine stadsdorp geplaatst kunnen worden. 

Ongedierte in het wormenhotel.

Reeds sinds 5 jaar is Compostier aan het experimenteren met het bouwen van wormenhotels. Het eerste wormenhotel voor een buurtcompost project werd gebouwd in 2014 voor de Frans Halsstraat. Sindsdien zijn er vele wormenhotels gebouwd, steeds een beetje beter, met de ervaring en feedback van gebruikers om van te leren. 

Het is een enkele keer gebeurd dat ook in de Compostier wormenhotels een ongewenste gast werd ontdekt. Een enkele keer waren de kieren tussen het hout te groot geworden door het werken van vers hout (hout van bomen uit de stad gezaagd bij Stichting Stadshout), een andere keer doordat een gebruiker het wormenhotel vergeten was te sluiten. In alle gevallen hebben we deze ervaringen kunnen gebruiken om er voor te zorgen dat er geen ratten in het wormenhotel kunnen komen. 

Nieuwe serie wormenhotels van Compostier. Boven: de WºRM11 (links: uitvoering met gerecyceld kunststof en gerecyclede hardhouten vlonder planken gekregen van De Dakdokters + rechts: standaard uitvoering in Douglas hout). Onder:  de WºRM Basiq,

VvE plaatst wormenhotel in Amsterdam Noord. 

De gemeente maakt veel van deze buurtcompost projecten mogelijk. Met subsidie en fondsen voor projecten die helpen de stad te vergroenen. Maar er zijn ook inwoners van Amsterdam die zelf investeren in een wormenhotel voor eigen gebruik en zo zelf verantwoordelijkheid nemen om hun eigen groenafval te verwerken. 

Zo komt er nu aan de Meeuwenlaan in Amsterdam Noord. 6 huishoudens gaan samen compost maken voor de gedeelde moestuin. Super leuk! En we hopen dan ook dat meer VvE's volgen.

Want er gaat nog altijd te veel groen verloren!

Heeft U ook interesse in een wormenhotel voor uw eigen VvE, woongemeenschap, woongroep of appartementencomplex? Stuur ons dan een email !

The WºRM: A home for nature in the city

Worm Hotel near Amsterdam Central Station used by Grandcafe 1884. 

Natural life in the Worm Hotel. 

Inside the Worm Hotel ('Wormenhotel' in Dutch) something wonderful happens. Millions of organisms life together and transform what we consider as waste into healthy new soil: living soil. The leftovers from vegetables, fruit and other plant based materials are broken down and turned into humus.

In the worm hotel is room for many organisms. Composting worms play an important role, adding fertility to the compost with their 'wormenpoep' (vermi castings) that is full of beneficial micro organisms. The worms feed on the micro organisms and actually breed them inside their bodies. After digesting organic material containing micro organisms and excreting the castings the colony of bacteria and fungi will increase since the worms breed more then they digest.

Worms give their name to the worm hotel, but they certainly don't life in it on their own.

Woodlice (Pissebedden in Dutch) are also a common resident in the worm hotel. Woodlice are very important for the breaking down of dead wood and other organic material. Another benefit of woodlice in the worm hotel is that they change their skins when they grow. The woodlice have an exoskeleton. This hard shell does not grow when the animal grows so they have to change into a new skin when growing. The old shell is left behind and is broken down in the composting material.
Exoskeletons of insects and woodlice contain chitin. This compound can only be broken down by specific enzymes. The worms contain these enzymes in their digestive tract and increase the production of this enzyme when the digested material contains chitin. This enzyme will also be excreted with the worm castings.
I have been told that, when using vermicompost containing this enzyme it will make plants more resistent to attacks of plant eating insects. The plant will 'taste' of the enzyme and insects will leave the plants alone. If this is true I am not sure, I have not found a research yet stating this, but I am very curious about trying it out. In any case it sounds applaudable to me.

Foto Getty Images/ Istock photo.

Fruit flies are also a common (but less welcomed) guest in the worm hotels. When their numbers get too big, they can be quite a nuisance. However, they are also composting agents and help transform organic material into rich soil. The key is to look for a balance in moisture and feeding speed (amount of foodwaste fed to the worm hotel), to keep the population of fruit flies in check.

Spiders will join the worm hotel family at some point and will hunt on the flies and other small organisms. They play a role in keeping organisms in check.

Mites are small to very small organisms that also play an important role in the soil. In the worm hotel different kinds of mites can be found. The mites feed themselves with organic material, with springtales, larvae of insects or other mites and some even eat worms. The mites are important for healthy soil.

Springtail larvae.

Springtales are among the oldest animals around us. They can be found by the thousands in a square meter of soil. The larvae of springtales are a common resident and can easily be seen in the worm hotel. They are white oval shaped animals. Springtales digest organic material and help to create humus.

Ants are living on our planet in huge numbers. In number and even in total mass they outnumber us humans. Ants are helping your garden by cleaning it from dead organic matter and insects. But they can take over the worm hotel if they find it a cozy home. In general you do not wish for ants to nest in the worm hotel, and if you find a nest it might be a good idea to mix things around. I have not found proof that the ants harm the worms, but I can imagine they don't allow worms (and other organisms) in their nests and if the nest grows big there will be less space inside the worm hotel for the other residents.

There are many other organisms that can be found in the worm hotel and I belief that the more complex the eco-system is, the more alive the soil will be that is created.

Unbalanced system.

Whenever one organism finds an environment in which it can thrive it will florish. And this can result in a 'plague'.

For instance the fruit flies we mentioned earlier can multiply in such numbers that you are welcomed by clouds of flies that leave when the worm hotel is opened. Only to return to the inside of the furniture after some time.

Window in the worm hotel.

When your worm hotel eco system seems to be out of balance it helps to stop feeding the worm hotel for some time and add extra dry bedding material on top and nature do its tricks to rebalance the system. For instance, when too many fruit flies are in the worm hotel, there will be big numbers of fruit fly larvae. Organisms that feed on the larvae will start to grow in population and bring the number of fruit flies down.

We humans tend to look at 'a problem' and look for 'a solution' to 'fix it'. When we understand there is not one problem, but that it is part of a changing process with many players involved that work together (or against each other) to create a balanced eco-system, we can build understanding and appreciation for this process and use it to our mutual benefit.

I belief it is important that we learn again to life with nature and allow these moments of unbalance to occur for the eco system to grow stronger and more complex. It will imply that we ourselves will encounter some discomfort some moments and need to observe and learn what needs to be done to help the system to be more balanced. We need to work with nature, not against it, if we want to re-establish a more healthy way of living on this planet.

Still from our crowdfunding film from 2018.

Human nature

If you are reading this article my guess is that you consider yourself a human beeing. One single organism of the species Homo Sapiens. But if you look at yourself closely you will find that your body exists of many (uncountable) cells and organisms that have decide to work together and 'be' your body together. So already on an 'individual' level you are part of an eco-system. 

In the human world we tend to look at our environment for our own advantage or for things we need to protect ourselves from. Even now in a time of 'climate change' and potential world wide catastrophe the general concern is what 'harm' could happen to 'me' and 'us'. 

I belief that when we understand we are not apart from our environment, but that all is connected, and at some level really is all one, that we can start to make better choices then the selfish ones we make now. We need to care for all, as if it is for ourselves. 

That means giving space in our midst to plants and animals. Even if we think they are not profitable or directly beneficial to us. They are part of the whole and just as important. 

Words as 'plaque' or 'pests' and 'pest control' are words we need to abandon. Just as words like 'waste' and 'waste management' they hold us in a mindset that keeps us apart from our true nature. 

Worm hotel projects help reconnect with nature in the city.

I started designing worm hotels in 2012 because I wanted to learn myself about the natural cycles and help re-establish the connection with nature in the city. I am still learning and feel grateful for all the support I have been given by people all around the globe. 

At this moment I am looking for ways to share the experience I have been able to collect so more people can start using worm hotels and learn about healthy soil in the city. 

Over the past year I have been placing a number of worm hotels at restaurants and offices. It is great to see that also amongst food professionals the interest in reconnecting with nature is growing. 

Right now I am in Oslo start a first worm hotel pilot here in Norway together with Nabolagshager Oslo. 

If you like to learn about our worm hotels and see possibilities to start a project in your own town, please feel free to write us at: info@compostier.nl

Worm hotel in use by the office of Google Amsterdam.

Kitchenstaff from Google's office is happy to meet the new residents.

Our workshop at the KasKantine in Amsterdam.
On the front: wood from StadsHout Amsterdam.

Children take a look inside the worm hotel in The Hague.

Chef Rick from Restaurant As is using self made vermi compost
in the garden of As.

Wormenhotel achter het Centraal Station in Amsterdam.

Wormen maken goede grond voor Voedselpark Ruijtergaard.

Feestelijke opening van het wormenhotel bij de Ruijtergaard.
Mariken de Goede checkt samen met kinderen uit de buurt
de eerste compostwormen in. 

Voedselpark De Ruijtergaard.

Achter het Centraal Station in Amsterdam, gelegen langs het IJ meer en ingeklemd tussen kade en de treinbaan ligt De Ruijtergaard. De Ruijtergaard is een kleine 'boomgaard' met boombakken vol eetbaar groen (een initiatief van Mariken de Goede en Stichting Amstergaard). Geheel volgens de principes van de perma-cultuur wordt hier een wandelroute aangelegd waarbij bezoekers even kunnen genieten van natuur en kunnen leren over eetbaar groen in de stad. 

De boombakken zijn gemaakt door Stichting Stadshout, van iepenhout dat afkomstig is van bomen die voorheen in de stad leefden. In de bakken is een ingenieus wateropvang systeem ingebouwd waardoor de planten en bomen in de bakken het zelfs tot 3 maanden zonder regen kunnen volhouden. 

Om voor voldoende voeding te zorgen in de grond van de boombakken is er een eerste wormenhotel van Le Compostier op de Ruijtergaard geplaatst. Gisteren werd dit wormenhotel feestelijk in gebruik genomen. 

Mariken de Goede houdt een toespraak aan het
begin van het openingsfeestje staand op de bankjes
van de boombakken gemaakt door Stadshout.

Wormen zijn blij in de Boomgaard.

Als 'wormenhoofd' van de stichting Amstergaard was ik erg blij wormenhotels speciaal voor deze mooie locatie te mogen vervaardigen. Er komen nu in totaal drie wormenhotels te staan tussen de boombakken van de Ruijtergaard. 

Het wormenhotel zal gebruikt worden om GFT-afval van de buren en fietsverhuurder StarBikes te composteren. Star Bikes verhuurt klassieke fietsmodellen, maar maakt ook heerlijke verse sappen en soepen. De restjes uit de keuken van Star Bikes kunnen nu gecomposteerd worden in het wormenhotel en dragen zo direct bij aan het verder vergroenen van de Ruijterkade. 

Het wormenhotel is een meubel waarbinnen een eco-systeem van compost-organismen wordt opgebouwd. De compostwormen zijn de herders binnen dit systeem en zij verspreiden en vermeerderen de nuttige micro-organismen die de bodem helpen gezond houden. 

Het wormenhotel dat gebouwd werd voor de Ruijtergaard is vernieuwd en kreeg de toepasselijke naam De WºRM. De WºRM is het laatste ontwerp van Le Compostier en dit model heeft een capaciteit van 700 L, 1000 L of 1400 Liter. 

Het Bodemvoedselweb.

Het systeem van organismen die met elkaar leven in en op de bodem noemen we ook wel het Bodemvoedselweb. Hoe complexer dit systeem is (dus hoe meer verschillende micro-organismen en grotere organismen deel uitmaken van dit systeem) des te beter kunnen nutriënten en vocht worden vast gehouden in de bodem en hoe sterker de weerstand wordt van planten en bomen tegen ziektes en plagen van planten en bomen. De wormen spelen een cruciale rol in dit systeem. 

De compostwormen in het wormenhotel zorgen ervoor dat er een heel rijke mest wordt gemaakt die perfect is om het bodemleven te voeden. Gebruik van wormenpoep doet wonderen in de tuin! 

De jeugd uit de buurt hielp bij het inrichten van
de tuintjes bovenop het wormenhotel. Ook in
deze tuintjes komt nuttig & eetbaar groen. 

Living Lab & Wormenhotel Innovatie.

De Ruijtergaard is niet alleen een plek om te komen genieten van de natuur in onze stad. Het is ook een Living Lab. Een plek waar stadslandbouw professionals, bedrijven en bewoners samen komen om te leren hoe samen de stad een leefbaarder en gezondere plek te maken om in te wonen. Door dit direct in de praktijk uit te proberen kan er snel geleerd worden (Lean startup method). 

Ook dit laatste wormenhotel is weer verder verbeterd met de ervaring van voorgaande buurtcompost projecten en het composteren in wormenhotels bij restaurants en kantoren. Hierdoor wordt het composteren in de wormenhotels van Le Compostier steeds makkelijker en kunnen wij de wormenhotels beschikbaar maken voor een groter publiek. 

Volgende modellen van Le Compostier worden ook uitgevoerd met slimme technologie. Hierdoor kan worden bijgehouden hoeveel organisch materiaal er per week/maand/jaar wordt gevoerd aan de wormen. Ook wordt er o.a. bijgehouden wat de temperatuur is geweest in en buiten het wormenhotel. Het eerste slimme wormenhotel van Le Compostier komt in het duurzaam vernieuwbouwde kantoor van De Goede Doelen Loterijen. 

Iedereen wordt blij van de wormen! 

Wilt U ook een wormenhotel?

Wilt U ook zo'n mooi, robuust & vooral heel praktisch wormenhotel bij U in de buurt? Vraag dan bij de gemeente wie verantwoordelijk is voor de openbare ruimte in uw buurt en welke fondsen er beschikbaar zijn voor het financieren van buurtinitiatieven. Vermeld daarbij dat het plaatsen van een wormenhotel bijdraagt aan:

* Sociale cohesie

* Méér natuur in de stad.

* Vergroten van de biodiversteit.

* Betere afvalscheiding.

Iedere gemeente in Nederland moet het scheiden van afval flink verbeteren. De wormenhotels van Le Compostier kunnen hier goed aan bijdragen. Wacht niet tot iemand anders het doet, maar ga zelf aan de slag en motiveer je buurt om ook te gaan composteren! 

De WºRM 1400 bij de Ruijtergaard. Dit wormenhotel werd ook
vervaardigd met hout van Stadshout. 

Organisch afval is géén afval. Laten we het koesteren en samen teruggeven aan de bodem.

Cowboy wil graag op de composthoop | Cowboys | Het Klokhuis

Zelfs cowboys weten het nu, GFT-afval kan op de composthoop (of in het wormenhotel)

Wormenhotels van Den Haag

Kinderen komen een kijkje nemen bij het wormenhotel
in de Zeeheldenbuurt in Den Haag. 

Wormenhotels voor een circulair Den Haag.

Temidden van grijze betonnen hoogbouw en vlak naast een autoweg die Den Haag doorkruist is sinds kort een klein houten bouwwerk verrezen. In dit bouwwerk wonen miljarden organismen die samen helpen Den Haag een beetje meer circulair te maken. 

Begin deze maand mochten wij alweer het derde houten wormenhotel komen plaatsen in de bestuurlijke centrum van Nederland, Den Haag. Dit keer kreeg het kantoor van vermogensbeheerder MN een eigen wormenhotel. MN is op zoek naar manieren om het kantoor geheel circulair te maken. Het maken van wormencompost van het organisch afval uit de keuken is hierin een mooie stap. De wormencompost kan gebruikt worden in de eigen tuin, of wordt meegegeven aan de werknemers om deze in de tuin thuis te gebruiken. 

De koffieprut die MN overhoudt na het zetten van koffie voor de 1000 mensen die in het kantoor werken wordt reeds opgehaald door Haagse Zwam. Deze organisatie laat daar oesterzwammen op groeien en verkoopt deze paddestoelen aan restaurants en winkels in Den Haag. De oesterzwammen worden ook gebruikt in de keuken van MN in gerechten voor de werknemers. Als de oesterzwammen geoogst zijn kan het mycelium rijke substraat van koffieprut samen met het organische afval uit de keuken worden gecomposteerd in het wormenhotel. De compostwormen lusten daar wel pap van! 

Het wormenhotel van MN is geheel gemaakt van lokaal en gerecycled hout. Het hout voor het frame heeft voorheen dienst gedaan als schutting in een tuin in Amsterdam Zuid. Het hout voor de buitenkant van het wormenhotel werd tot planken gezaagd door Stichting Stadshout Amsterdam uit een boom die groeide op het Beursplein bij de Beurs van Berlage in Amsterdam. 

Wormenhotel van MN gemaakt met gerecycled hardhout &
lokaal hout van Stadshout

Den Haag in Transitie

Na de eerste buurtcompostprojecten die Le Compostier opstartte in Amsterdam zijn inmiddels ook in andere gemeentes in Nederland buurtcompost groepen opgestaan. Na Den Bosch, Amstelveen en Diemen zijn er nu ook reeds twee groepen in Den Haag die een wormenhotel van Le Compostier gebruiken. 

Samen met Kitty Hinkensbergen van Den Haag in Transitie en Haagse Zwam gaan we onderzoeken  hoe het wormenhotel netwerk van Den Haag sneller kan groeien. 

Vorige zomer startten we reeds twee locaties en die draaien goed. We hopen snel meer wormenhotels te kunnen opstarten en zo te kunnen bijdragen aan het meer circulair maken van Den Haag.

Wormenhotel in gebruik door een groep buren in het centrum van Den Haag. 

Ieder wormenhotel heeft een kijkvenster waarmee het bodemleven in het wormenhotel bekeken kan worden. 

Hand gemaakt logo.

Openingsfeest van het wormenhotel in de Zeeheldenbuurt in Den Haag.

Kinderen zijn super enthousiast als de nieuwe 'huisdieren' worden ingecheckt in het wormenhotel. Leren over de bodem is belangrijk en brengt de natuur terug naar de stad, 

Start zelf een wormenhotel netwerk in jouw gemeente of stad!

Wil je ook een wormenhotel netwerk opzetten in jouw gemeente of stad? Laat het ons weten! Wij geven graag advies over hoe de wormenhotels ook bij jou in de gemeente gebruikt kunnen worden om organisch afval op circulaire wijze & lokaal in te zetten voor het vergroenen van de buurt. 

Voordelen van een wormenhotel:

- Een wormenhotel helpt om de natuur dichter bij te brengen en helpt de omgeving te vergroenen.

- Gebruik van de wormenmest uit het wormenhotel helpt de biodiversiteit in en op de bodem te vergroten.

- Een wormenhotel in de straat brengt mensen samen en nodigt uit tot positieve actie voor een duurzamer en socialer leven in de stad. 

- De wormenhotels inspireren tot betere afvalscheiding. Niet alleen van organisch afval, maar ook van de andere afvalstromen in de stad. 

- Zorgen voor een wormenhotel is leuk! 

Voor meer informatie kun je ons bellen op: 06 386 943 95 of stuur een email naar info-apestaartje-compostier.nl

Een Wormenhotel op School

De Natuur als Leermeester op School.  

Natuurlijke Speeltuin van de
Annie M.G. Schmidtschool
in Amsterdam (hier nog in aanleg).

Steeds meer basisscholen vergroenen. Door het schoolplein op natuurlijke wijze in te richten, door een groene wand te maken in de aula of door zelfs met de hele klas naar buiten te gaan als het mooi weer is en daar les te geven.

Leerlingen genieten van de lessen in en over de natuur en zijn meer ontspannen en blij zo lijkt wel op groene scholen. 

Het verduurzamen van de scholen is een belangrijk onderdeel in het vergroenen van de scholen. Er is op veel scholen nog veel winst te maken door voor hernieuwbare energie te kiezen en door beter afval te gaan scheiden. Wanneer het GFT-afval goed gescheiden wordt en wordt gecomposteerd in een wormenhotel geeft dit een goede impuls aan de leerlingen om ook het andere afval beter te scheiden en leren ze meteen over de natuurlijke kringloop. Dubbel zo mooi als de compost ook nog eens in de moestuin van de school gebruikt kan worden. 

De Zwanenbloem, groene school met Zonnestroom en Wormenhotel.

De Zwanenbloem is zo'n school die al enkele jaren grote stappen zet in het verduurzamen van hun school. De school wekt zelf zonnestroom op en heeft een natuurlijk speelplein laten aanleggen. Naast de school liggen mooi onderhouden moestuintjes waarin de kinderen leren hoe groenten en fruit groeien en zij verzorgen samen het eetbare groen. Sinds een maand is daar nu ook een Wormenhotel van Le Compostier aan toegevoegd. 

Boompje klimmen op het natuurlijke schoolplein.

Als kinderen met natuur en natuurlijke vormen mogen spelen geeft dat veel vrijheid en stimuleert creativiteit. Hoe heerlijk als je als kind nog een beetje vies mag worden en je mag bezeren aan een tak of een stronk om daar van te leren en behendiger te worden. 

Wanneer kinderen meer tijd tussen het groen doorbrengen zullen zij meer ontspannen zijn en dat bevordert ook het vermogen om te leren en kennis op te nemen in de lessen. 

Veel tijd doorbrengen buiten het klaslokaal dus! 

De kinderen van de Zwanenbloem kunnen de planten
vanuit de klas zien groeien. 

Leren waar je eten vandaan komt.

Hoe vaak hoor je wel niet dat kinderen in de steden niet meer weten waar hun eten vandaan komt. Chocolade melk komt van bruine koeien? En broccoli groeit in plastic? 

Door zelf op het land te werken, hun handen vies te maken en de vruchten te plukken van het werk in de tuin krijgen kinderen een beter contact met de natuur en ons voedsel. En het is ook nog eens heel erg leuk om samen buiten bezig te zijn in de tuin. 

De kinderen van de Zwanenbloem doen dat in ieder geval met veel plezier. Dat was ook goed te zien toen zij het nieuwe wormenhotel in ontvangst namen. De plek van het wormenhotel was mooi versierd en de wormen werden met gedichten ontvangen. 

Feestelijke opening van het Wormenhotel bij de Zwanenbloem.

Natuurlijke speeltuin in de stad.  

Freek (initiatiefnemer van het wormenhotel) en Tom
zijn de vaders die het composteren begeleiden op de school. 

Ook de Annie M.G. Schmidtschool heeft onlangs haar schoolplein geheel gerenoveerd en omgetoverd tot een natuurlijke speeltuin. Jan van Schaik van Zandraket maakte het ontwerp en legde de tuin aan. 

Er zijn meerdere speelse elementen te vinden in de tuin waaronder een bouwhoek, een ontdekkingshoek, een keukentje en een vijver (met hoog hek erom zodat de kleintjes er niet invallen). Overal zijn natuurlijke vormen gebruikt, groeien planten en bloemen, liggen dode boomstammen om op te klouteren en ook het gehele klimkasteel is gebouwd met boomstammen. Het is een feest om er door heen te lopen en te zien hoe de kinderen spelen in deze natuurlijke omgeving. 

Karton scheuren tijdens de workshop.

Sinds eind vorig jaar staat er ook bij de A.M.G. Schmidtschool een wormenhotel. De kinderen zullen in groepjes het composteren uitvoeren onder begeleiding van enkele ouders. Ook de leraren doen mee natuurlijk en om te leren hoe ze het wormenhotel goed kunnen gebruiken in hun lessen over duurzaamheid kregen zij vandaag een workshop van Le Compostier. 

Bij de A.M.G. Schmidtschool zullen de verschillende onderdelen van de tuin door verschillende groepen worden verzorgd. Zo krijgen alle kinderen een keer de verantwoordelijkheid over een deel van de tuin en leren ze hoe met de planten en dus ook de compostwormen om te gaan. De compost wordt geoogst en daarna gebruikt in de schooltuin. 

Vijver en wormenhotel op het schoolplein. 

Mooie vetplanten bovenop het wormenhotel.

Nog meer voorbeelden van groene leeromgevingen: 

The Green Living Lab - Een groene oase in het hart van het financiële centrum van Amsterdam. Een laboratorium voor jong en oud om te ervaren en ontdekken hoe groen in de stad ons leven gezonder kan maken. 

The Green School - Misschien wel de groenste school op de planeet. 

Maak zelf een groen schoolplein:

Jufjanneke - Met ontwerpschema en groepsplan.

Groene Schoolpleinen.nl - Een website vol met voorbeelden hoe je jouw schoolplein kan vergroenen.

Fonds 1818 - Een platform dat groene schoolpleinen stimuleert in de regio Den Haag. (Ook andere steden hebben fondsen om het vergroenen van schoolpleinen te stimuleren. Informeer ernaar in jouw eigen stad of gemeente). 

Pinterest - Voorbeelden van natuurlijke klaslokalen.